تلالو ناشی از این انفجار در روز 27 دسامبر چنان قدرتمند بود که از سطح ماه منعکس شد و جو زمین را روشن کرد. این انفجار در سطح "اس جی آر 20-1806" که یک نوع ستاره نوترونی ابرمغناطیسی و کاملا غیرعادی است روی داد.
اخترشناسان می گویند اگر این انفجار در فاصله 10 سال نوری زمین روی داده بود، احتمالا باعث انقراض انبوه موجودات زنده می شد.
دکتر راب فندر، از دانشگاه ساتهمپتون در بریتانیا به بی بی سی گفت: "به حساب ما این احتمالا بزرگترین انفجاری است که بشر از زمانی که یوهانس کپلر ابرنواخترش را در سال 1604 کشف کرد شاهد آن است."
وی افزود: "این رویدادی است که تنها یک بار در زندگی بشر روی می دهد. ما شاهد شیئی به قطر تنها 20 کیلومتر در سوی دیگر کهکشان خود بوده ایم که در تنها در یک دهم ثانیه مقداری انرژی آزاد کرده است که خورشید نمی تواند طی 100 هزار سال تولید کند."
چرخش سریع
این رویداد آشکارگرهای (detector) تعبیه شده به روی تلسکوپ های فضایی، مانند آشکارگر رصدخانه فضایی "سوئیفت" (Swift) که به تازگی به فضا پرتاب شده است را در پرتوهای گاما غرق کرد.
این تلسکوپ اخیرا در مدار زمین قرار داده شد تا انفجارهای اشعه گاما را ردیابی و تحلیل کند. انفجارهای اشعه گاما (Gamma-ray bursts) تلالو ناگهانی اما بسیار فرار پرتوهای گاما هستند.
![]() |
![]() سوئیفت به سرعت دست به کار ردیابی سرمنشا انفجار گاما شد |
شدت انفجار ثبت شده توسط تلسکوپ "سوئیفت" و سایر تلسکوپ ها در ماه دسامبر چنان شدید که دانشمندان از وصف آن عاجز مانده اند.
اکنون بیست موسسه از سراسر جهان مشترکا سرگرم پژوهش درباره آن هستند و قرار است دو عدد از این تیم ها یافته های خود را در شماره آتی مجله "نیچر" گزارش کنند.
تیم های محققان می گویند توانسته اند رد این رویداد را تا "اس جی آر 20-1806" دنبال کنند.
این شی که به طور خالص از نوترون ها تشکیل شده است، باقی مانده هسته فروپاشیده چیزی است که زمانی یک ستاره غول پیکر بود.
با این حال قطر این هسته اکنون تنها 20 کیلومتر است و با چنان سرعتی می چرخد که هر 5/7 ثانیه یک دور را کامل می کند.
دکتر فندر توضیح می دهد: "این شی دارای یک میدان مغناطیسی بی نهایت قدرتمند است و این میدان مغناطیسی نوعی ساختمان ایجاد می کند که اکنون طی این رویداد (انفجار سطحی) تحت یک بازآرایی قرار گرفته است- این حادثه ای است که گاهی 'ستاره لرزه' توصیف می شود که در ستاره نوتورنی معادل یک زمین لرزه است."
تداوم درخشش
"اس جی آر 20-1806" در صورت فلکی قوس یا کمان (Sagittarius) و در آن سوی مرکز کهکشان راه شیری قرار دارد، بنابراین در فاصله ای ایمن از زمین واقع شده است.
دکتر برایان گانسلر از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین که نویسنده اصلی یکی از مقالاتی است که قرار است در نیچر چاپ شود می گوید: "اگر این حادثه در فاصله 10 سال نوری زمین روی داده بود، به شدت به جو زمین صدمه می زد و احتمالا باعث یک انقراض انبوه می شد. خوشبختانه هیچ مگنتاری (ستاره نوترونی) در اطراف ما وجود ندارد."
فوران شدید اولیه پرتوهای گاما ناشی از این رویداد به سرعت فروکش کرد، اما درخشش پستاب های آن در طول موج های رادیویی بلندتر همچنان ادامه دارد.
یک هفته پس از آنکه نخستین تصاویر خیره کننده از چشم انداز یخزده نارنجی رنگ تایتان به زمین رسید، آژانس فضایی اروپا می گوید کاوشگر هویگنز شواهدی از وجود بارانهای متان مایع و همچنین ناحیه ای پوشیده از شن خیس و صخره های یخی و کانال را در تایتان کشف کرده است.
دانشمندان گفتند که تایتان ظاهرا دستخوش تغییرات جوی مشابه آنچه در کره زمین اتفاق می افتد است، اما ماده اصلی تشکیل دهنده آن بجای آب، متان مایع است.
آنها تایتان را جهانی قابل اشتعال توصیف کردند که در صورت وجود اکسیژن در جو آن می تواند فورا به آتش کشیده شود.
یکی از دانشمندان گفت که فعل و انفعالات مهمی بر سطح تایتان رخ می دهد.
کاوشگر هویگنز روز 14 ژانویه وارد جو تایتان شد و ارسال اطلاعات و عکس های خیره کننده از این سیاره را آغاز کرد.
عکسها حاکی از آن است که مایعاتی که بر سطح تایتان جاری هستند بین تپه های یخی شیارهایی ایجاد می کنند.
جریان مایعات
آنها تایید کردند که درست در زیر سطح تایتان، متان مایع وجود دارد.
دکتر مارتی توماسکو، یکی از دانشمندان عضو پروژه تایتان گفت: "مایع (متان) چند سانتیمتر زیر سطح تایتان وجود داشت. حس ما این است که در جایی که کاوشگر هویگنز فرود آمده، کمی پیشتر باران (متان) باریده است."
![]() |
![]() در تایتان به هر سو می نگری آثار متان به چشم می خورد |
او اضافه کرد: "مکانی که کاوشگر هویگنز فرود آمده از مناطق خشک تایتان است. بستر رودخانه ها اغلب اوقات خشک هستند. سپس بعد از باریدن باران جریان مایعات شروع می شود. این مایعات جمع می شوند و وقتی خشک می شوند متان مایع به داخل سطح تایتان نفوذ می کند."
پروفسور جان زارنکی محقق اصلی در زمینه فعالیتهای کاوشگر هویگنز در سطح تایتان گفت که این کاوشگر نشانه هایی از تبخیر متان را به هنگام فرود بر سطح تایتان ثبت کرده است.
اما متان موجود بر سیاره تایتان می باید بطور مرتب از منبع ناشناخته ای در داخل این سیاره تامین شود.
مناطق تاریکی که در عکس های ارسالی کاوشگر هویگنز مشاهده می شود تجمع ذرات دود و مه است که از جو تایتان بر روی سطح آن می نشیند. این ماده تیره آنگاه در کانال ها و حوضچه ها جمع می شود.
کاوشگر هویگنز در روز 14 ژانویه، ساعت یازده و سی و هشت دقیقه به وقت گرینویچ بر روی تایتان فرود آمد.
تسلیحات دیگری که هرگز ساخته نشدهاند، از جمله شامل سلاحی میشود که سربازان دشمن را با بوی بد دهانشان متمایز میکند تا به راحتی قابل شناسایی شوند.
وزارت دفاع آمریکا، سلاحهای شیمیایی مختلفی را در دست بررسی داشت که مرگبار نبودند اما برای برهم ریختن نظم و روحیه ارتش دشمن به کار می آمدند.
این طرحها در سال 1994 برای یک پروژه شش ساله با هزینه هفت و نیم میلیون دلار تهیه شدند اما هرگز پیگیری نشدند.
آزمایشگاه رایت متعلق به نیروی هوایی آمریکا در شهر دیتون، واقع در ایالت اوهایو، از پنتاگون خواسته بود تا بودجه پژوهش درباره برخی مواد شیمیایی را تامین کند که آنها را "ایذایی، آزارنده و برانگیزنده وجوه ناپسند در افراد" توصیف میکرد.
به تازگی، گروه موسوم به "پروژه سانشاین" که بر تحقیقات در زمینه سلاحهای شیمیایی و بیولوژیک نظارت میکند، توانست این اسناد را با استناد به قانون آزادی دسترسی به اطلاعات، به دست بیاورد.
"کی بود؟ کی بود؟ من نبودم"
در طراحی سلاحی که "بمب عشق" نامیده میشد، استفاده از یک ماده شیمیایی شهوتزا مورد نظر بود که رفتارهای همجنسگرایانه را به طور گستردهای در میان سربازان بر میانگیزد تا به آنچه که نظامیان یک ضربه "ناگوار اما کاملا غیرمرگبار" به روحیه دشمن توصیف کردند بیانجامد.
همچنین گزارش شده است که دانشمندان، طراحی یک سلاح شیمیایی موسوم به "نیشم بزن/ گازم بگیر" را در نظر داشتند که انبوه زنبورهای خشمگین یا موشهای عصبانی را به سوی نیروهای دشمن جذب میکرد.
ماده دیگری هم مورد توجه قرار داشت که پوست را به نحو تحملناپذیری در برابر تابش آفتاب حساس میکرد.
یکی دیگر از این طرحها، درباره تولید یک ماده شیمیایی بود که بوی بد شدید و بادوامی را در دهان ایجاد کند تا سربازان دشمن، حتی هنگامی که میکوشند در میان غیرنظامیان پنهان شوند، انگشتنما باشند.
در نسخه دیگری از این طرح، پژوهشگران تولید بمب "کی بود؟ کی بود؟ من نبودم" را در نظر داشتند که میتوانست سربازان دشمن را به عارضهای شبیه باد شکم دچار کند.
البته بر اساس اسناد دولتی، ابزاری مانند سلاح "کی بود؟ کی بود؟ من نبودم!" از سال 1945 مورد توجه تولیدکنندگان تسلیحات بوده است.
با وجود این، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که پایه و اساس چنین سلاحی، نقطه ضعفی دارد که آن را بیفایده میکند زیرا "مردم بسیاری از نقاط جهان، از آنجا که بوی مدفوع را به طور مداوم استنشاق میکنند، آن را قبیح نمیدانند."
سروان دن مک سوینی، از مدیریت مشترک سلاحهای غیرمرگبار در پنتاگون میگوید که وزارت دفاع به معنای واقعی کلمه، صدها ایده برای چنین پروژههایی دریافت داشته است اما "هیچکدام از سیستمهایی که در طرح سال 1994 تشریح شده بودند، ساخته نشدهاند."
او به بی بی سی گفت: "این نکته مهمی است که تنها طرحهایی برای تولید یا تهیه مورد توجه قرار می گیرند که بر اساس بررسیهای سختگیرانه درباره تاثیرات انسانی، مسائل حقوقی و تطابق با پیمانهای بینالمللی، مناسب شناخته شوند."
این دانشمندان همچنین صداهای ضبط شده توسط هویگنز به هنگام ورودش به جو تایتان را پخش کردند.
تصاویر رنگی از تایتان نشان می دهند که سطح این قمر برنگ نارنجی روشن است و در سطح تایتان تکه های بزرگی که احتمالا از یخ تشکیل شده وجود دارد.
یکی از دانشمندان درباره نتایج داده های کاوشگر فضایی هویگنز، از سطح تایتان می گوید که در آنجا تپه ها و مناطقی وجود دارد که مانند صخره است.
به گفته این محقق به نظر می رسد که در روی برخی از تپه ها، کانال و یا چاهکهایی وجود دارد که البته این بدان معنا نیست که آنها اکنون درون خود مایعی دارند اما مسلما قبلا آنجا نوعی مایع وجود داشته است.
وی می گوید احتمال دارد که اتان و یا متان به صورت باران بر روی این تپه ها می باریده و بعد به پایین جاری می شده است.
![]() |
![]() هویگنز اطلاعات را برای سفینه مادر، کاسینی، که در مدار کیوان می گردد مخابره می کند تا این امواج را مجددا به سوی زمین ارسال کند |
داده هایی که توسط هویگنز گردآوری می شود می تواند اطلاعات دقیقی را درباره شرایط شیمیایی و آب و هوایی این سیاره فراهم کند.
دانشمندان عقیده دارند شرایط شیمیایی سیاره تایتان، که آکنده از مولکول های نیتروژن، متان و سایر مواد ارگانیک (کربنی) است، به شرایط زمین در چهار میلیارد و 600 میلیون سال پیش شباهت دارد.
بنابراین، مطالعه این شرایط می تواند به دانشمندان شناخت بیشتری از آن دسته واکنش های شیمیایی بدهد که زمینه را برای پیدایش حیات روی کره زمین آماده کردند.
پیشتر و بدنبال فرود این کاوشگر بر سطح این قمر کیوان ژان ژاک دوردین، مدیر کل آژانس فضایی اروپا، که بسیار هیجان زده بود، گفت: "ما نخستین بازدیدکنندگان تایتان هستیم."
روز جمعه (14 ژانویه) پایگاه زمینی آژانس فضایی اروپا، با ارسال امواجی از سوی این سفینه، از فرود موفقیت آمیز آن باخبر شد.
تلسکوپ رادیویی عظیم "گرین بنک" در ویرجینیای غربی، امواج حامل این اطلاعات را ردیابی کرد که نشانه ای بر فعال بودن و سلامت این فضاپیما است.
این دورترین نقطه در منظومه شمسی است که بشر موفق به فرود آوردن یک سفینه فضایی بر آن می شود.
تحقیقات علمی فضاپیمای هویگنز درباره این دنیای اسرارآمیز و ناشناخته می تواند نشانه هایی درباره چگونگی آغاز حیات بر روی زمین به دست بدهد.
هویگنز اطلاعات را برای سفینه مادر، کاسینی، که در مدار کیوان می گردد مخابره می کند تا این امواج را مجددا به سوی زمین ارسال کند.
پروفسور دیوید ساوت وود، مدیر بخش علمی آژانس فضایی اروپا گفت: "ما امروز کاری را انجام می دهیم که برای قرن ها باقی خواهد ماند. آنچه اهمیت دارد، اسم من نیست بلکه کاری است که انجام می دهیم."
او گفت: "اگر کریستف کلمب تصمیم نگرفته بود که از اقیانوس اطلس بگذرد و اگر گفته بود که این سفر دو ماه طول خواهد کشید، ملکه ایزابلا پول هنگفتی را صرفه جویی می کرد. شما ناگزیر هستید که ریسک کنید وگرنه اگر جسارتی نباشد، دستاوردی هم نخواهد بود."
فضاپیمای کاسینی که در ژوئیه 2004 به سیاره کیوان رسید، در طول هفت سال گذشته سفینه هویگنز را در مسافتی بیش از هزار میلیارد کیلومتر در فضا حمل می کرد.