وقوع 'ستاره لرزه' بی نهایت عظیم در کهکشان راه شیری

ستاره شناسان می گویند که مقدار انرژی آزاد شده از انفجار سطحی یک ستاره نوترونی در سوی دیگر کهکشان راه شیری در فاصله 50 هزار سال نوری زمین، آنها را به حیرت افکنده است.

تلالو ناشی از این انفجار در روز 27 دسامبر چنان قدرتمند بود که از سطح ماه منعکس شد و جو زمین را روشن کرد. این انفجار در سطح "اس جی آر 20-1806" که یک نوع ستاره نوترونی ابرمغناطیسی و کاملا غیرعادی است روی داد.

اخترشناسان می گویند اگر این انفجار در فاصله 10 سال نوری زمین روی داده بود، احتمالا باعث انقراض انبوه موجودات زنده می شد.

دکتر راب فندر، از دانشگاه ساتهمپتون در بریتانیا به بی بی سی گفت: "به حساب ما این احتمالا بزرگترین انفجاری است که بشر از زمانی که یوهانس کپلر ابرنواخترش را در سال 1604 کشف کرد شاهد آن است."

وی افزود: "این رویدادی است که تنها یک بار در زندگی بشر روی می دهد. ما شاهد شیئی به قطر تنها 20 کیلومتر در سوی دیگر کهکشان خود بوده ایم که در تنها در یک دهم ثانیه مقداری انرژی آزاد کرده است که خورشید نمی تواند طی 100 هزار سال تولید کند."

چرخش سریع

این رویداد آشکارگرهای (detector) تعبیه شده به روی تلسکوپ های فضایی، مانند آشکارگر رصدخانه فضایی "سوئیفت" (Swift) که به تازگی به فضا پرتاب شده است را در پرتوهای گاما غرق کرد.

این تلسکوپ اخیرا در مدار زمین قرار داده شد تا انفجارهای اشعه گاما را ردیابی و تحلیل کند. انفجارهای اشعه گاما (Gamma-ray bursts) تلالو ناگهانی اما بسیار فرار پرتوهای گاما هستند.

سوئیفت به سرعت دست به کار ردیابی سرمنشا انفجار گاما شد

شدت انفجار ثبت شده توسط تلسکوپ "سوئیفت" و سایر تلسکوپ ها در ماه دسامبر چنان شدید که دانشمندان از وصف آن عاجز مانده اند.

اکنون بیست موسسه از سراسر جهان مشترکا سرگرم پژوهش درباره آن هستند و قرار است دو عدد از این تیم ها یافته های خود را در شماره آتی مجله "نیچر" گزارش کنند.

تیم های محققان می گویند توانسته اند رد این رویداد را تا "اس جی آر 20-1806" دنبال کنند.

این شی که به طور خالص از نوترون ها تشکیل شده است، باقی مانده هسته فروپاشیده چیزی است که زمانی یک ستاره غول پیکر بود.

با این حال قطر این هسته اکنون تنها 20 کیلومتر است و با چنان سرعتی می چرخد که هر 5/7 ثانیه یک دور را کامل می کند.

دکتر فندر توضیح می دهد: "این شی دارای یک میدان مغناطیسی بی نهایت قدرتمند است و این میدان مغناطیسی نوعی ساختمان ایجاد می کند که اکنون طی این رویداد (انفجار سطحی) تحت یک بازآرایی قرار گرفته است- این حادثه ای است که گاهی 'ستاره لرزه' توصیف می شود که در ستاره نوتورنی معادل یک زمین لرزه است."

تداوم درخشش

"اس جی آر 20-1806" در صورت فلکی قوس یا کمان (Sagittarius) و در آن سوی مرکز کهکشان راه شیری قرار دارد، بنابراین در فاصله ای ایمن از زمین واقع شده است.

دکتر برایان گانسلر از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین که نویسنده اصلی یکی از مقالاتی است که قرار است در نیچر چاپ شود می گوید: "اگر این حادثه در فاصله 10 سال نوری زمین روی داده بود، به شدت به جو زمین صدمه می زد و احتمالا باعث یک انقراض انبوه می شد. خوشبختانه هیچ مگنتاری (ستاره نوترونی) در اطراف ما وجود ندارد."

فوران شدید اولیه پرتوهای گاما ناشی از این رویداد به سرعت فروکش کرد، اما درخشش پستاب های آن در طول موج های رادیویی بلندتر همچنان ادامه دارد.