![]() این عکس جهان را وقتی 400 میلیون ساله بود نشان می دهد |
ژرف ترین عکس قبلی هابل از کیهان که در سال 1996 تهیه شده بود به "میدان ژرف" موسوم است.
به گفته دانشمندان، عکس تازه حاوی کهکشان هایی به فاصله 13 میلیارد سال نوری از زمین است و شکل جهان را زمانی که تنها 400 میلیون ساله بود آشکار می کند.
به گفته دانشمندان جهان در آن دوره، که تنها کمتر از یک میلیارد سال از انفجار بزرگ می گذشت، بسیار متفاوت از جهان امروز بود و این عکس اطلاعات زیادی درباره سال های شکل گیری کیهان فراهم می کند.
هابل که معاینه دقیق این تکه از آسمان را در ماه سپتامبر آغاز کرد، در روز 16 ژانویه به رصد طولانی خود پایان داد.
![]() |
![]() "میدان ژرف" هابل در سال 1996 تهیه شد |
استیون بکویت، مدیر موسسه علمی تلسکوپ فضایی، به بی بی سی گفت: "اجرامی که در این عکس دیده می شود کمرنگ تر همه چیزهایی است که تاکنون دیده شده است."
به گفته دکتر بکویت هابل برای تهیه این عکس طی 400 گردش متمادی در مدار زمین به این نقطه خیره شد. این، دو برابر زمانی است که برای تهیه عکس "میدان ژرف" اختصاص داده شده بود.
هابل برای تهیه "میدان فوق العاده ژرف" از "دوربین پیشرفته مطالعات جامع" که بسیاری آن را خارق العاده ترین دوربین هابل می دانند استفاده کرد.
به گفته دکتر بکویت نتیجه کار عکسی "مطلقا زیبا و غنی شامل بسیاری اشیای مرموز و گوناگون است."
![]() کاوشگرها با این دوربین مسیر حرکت خود را بررسی می کنند |
این بدان معنی است که آنها می توانند برای مدت بسیار بیشتری به تحقیقات جالب خود به روی تخته سنگ ها و پاره سنگ های مریخی ادامه دهند.
پروفسور استیو اسکوایرز، دانشمند ممتاز این پروژه ضمن اعلام این خبر گفت که تخمین های اولیه تیم کنترل دو مریخ نورد بسیار محتاطانه بوده است.
دو کاوشگر برای قوت بخشیدن به باتری های خود از انرژی خورشیدی بهره می گیرند که توسط صفحاتی سه گوش که به شکل افقی در اطراف آنها نصب شده است جذب می شود. تجربه چند هفته اخیر نشان داده است که این صفحات بسیار کارآمد هستند.
به علاوه دو کاوشگر مجبور نشده اند برای گرم کردن دستگاه های خود انرژی مصرف کنند، زیرا هوای مریخ گرم تر از پیش بینی ها بوده است.
اسپیریت و آپورچونیتی اکنون می توانند برای مدت بیشتری به مطالعات و آزمایش های خود بر سطح مریخ ادامه دهند، امری که به خصوص پس از کشف شواهد محکم دایر بر وجود آب در گذشته در این سیاره اهمیت به سزایی یافته است.
جیک ماتییویک، مهندس دستیار در آزمایشگاه رانش جت در پاسادینای کالیفرنیا، که این دو ماموریت از آنجا کنترل می شود، گفت: "دو کاوشگر قادر خواهند بود برای مطالعه نوع متفاوتی از سطح مریخ، با زمین شناسی متفاوت، به نقاط دیگری غیر از محل فرود خود سفر کنند."
وی افزود که تخمین تازه دایر بر فعالیت دو کاوشگر به مدت 240 روز مریخی، به تغییرات جوی در سطح مریخ یا سلامت کاوشگرها بستگی خواهد داشت و بنابراین ممکن است تغییر کند.
![]() سدنا سه بار از پلوتون دورتر است |
این سیارک، که دانشمندان آن را "سدنا" (الهه دریاها در فرهنگ اسکیمو) نامیده اند، در مداری ورای دورافتاده ترین سیاره شناخته شده منظومه شمسی، پلوتون، به دور خورشید می گردد.
از زمان کشف پلوتون در سال 1930 تاکنون شیئی به این عظمت در مدار خورشید کشف نشده بود.
برخی منجمان معتقدند که سدنا ممکن است از پلوتون بزرگ تر باشد و آن را دهمین سیاره منظومه شمسی نامیده اند.
در سال های اخیر اجرام متعددی از جنس سنگ و یخ، مشابه سدنا، در کرانه های دورافتاده منظومه شمسی کشف شده است، اما اندازه سدنا به آن موقعیتی ویژه می بخشد.
![]() |
![]() تصویری تخیلی از سدنا |
با توجه به این که قطر سدنا تقریبا دو هزار کیلومتر است، اکثر ستاره شناسان آن را یک سیارک می دانند. سدنا آنقدر بزرگ نیست که یک سیاره تلقی شود.
پلوتون نیز از جمله اجرامی است که طبقه بندی آن میان دانشمندان اختلاف انداخته است. برخی آن را سیاره و سایرین سیارک می دانند.
"سدنا" (Sedna) از پلوتون سه بار دورتر است و تصور می شود سردترین جرم منظومه شمسی باشد به طوری که درجه حرارت آن هرگز از منهای 240 درجه سلسیوس تجاوز نمی کند.
سدنا ده هزار و پانصد سال یک بار گردش در مدار خود را تکمیل می کند.
![]() آپوچونیتی به بررسی این صخره ها پرداخته است |
ناسا می گوید در صخره های این ناحیه که لایه لایه هستند، نشانه های غیرقابل تردیدی از تماس آنها با مقدار زیادی آب در گذشته به چشم می خورد.
استیو اسکوایرز، پژوهشگر دانشگاه کورنل و محقق اصلی تجهیزات علمی کاوشگر آپورچونیتی گفت: "این صخره ها به وسیله آب مایع چنین حالتی پیدا کرده است و ممکن است اصلا زیر آب تشکیل شده باشد."
وی گفت تیم تحت نظر او به وسیله دوربین، طیف سنج و ابزارهای مکانیکی آپورچونیتی این بستر صخره ای را به دقت تجزیه و تحلیل کرده است.
![]() |
![]() آپورچونیتی تا چند ماه به مطالعه مریخ ادامه خواهد داد |
وی در یک کنفرانس خبری ویژه در مقر ناسا در واشنگتن دی سی گفت: "آیا این صخره ها با چیزی در تماس بوده اند، آیا به وسیله آب مایع تغییر شکل داده اند؟ پاسخ این سوال قطعا مثبت است."
وی گفت این نتیجه گیری را می توان به وسیله چندین رشته شواهد کلیدی تایید کرد، که از آن جمله حضور سولفات ها و سنگریزه های کروی در این صخره ها که احتمالا در آب شکل گرفته اند است.
مشخصات ظاهری صخره ها، از جمله فرورفتگی هایی که محل رشد مواد بلوری است نیز به اثبات این موضوع کمک می کند.
پروفسور اسکوایرز گفت: "هدف این ماموریت این بود که به مریخ برویم و ببینیم آیا دارای محیطی قابل سکونت است یا نه."
![]() |
![]() سنگریزه های کروی از علائم مهم وجود آب در مریخ است |
"به اعتقاد ما این نقطه از مریخ برای مدتی در گذشته، محل حضور آب های سطحی بوده است که می توانسته برای موجودات زنده مناسب باشد. البته این بدان معنی نیست که حیات قطعا در آنجا وجود داشته."
آپورچونیتی و کاوشگر دوقلوی آن، اسپیریت (روح)، توسط گروهی از دانشمندان و مهندسان از آزمایشگاه رانش جت در پاسادینای کالیفرنیا کنترل می شود.
اسپیریت روز 4 ژانویه بر سطح مریخ فرود آمد. آپورچونیتی روز 25 ژانویه در منطقه دیگری بر مریخ نشست.
شواهد تازه نشان می دهد که گودال عظیمی در شبه جزیره یوکاتان در مکزیک که اغلب از آن به عنوان شاهدی دال بر نابودی دایناسورها در اثر برخورد یک شهاب سنگ عظیم به زمین یاد می شود، کهن تر از آن است که تنها عامل انقراض این موجودات ماقبل تاریخ بوده باشد.
اکثریت دانشمندان بر این باورند که برخورد یک شهاب عظیم به زمین در حدود 65 میلیون سال قبل، در منطقه ای که اکنون مکزیک است، به استیلای دایناسورها بر زمین پایان بخشید.
اما برخی محققان این نظریه را رد می کنند و می گویند فوران های عظیم آتشفشانی که با بالا رفتن درجه حرارت و برخورد چندین سیارک به زمین توام بود، به نابودی دایناسورها و اکثر موجودات زنده منجر شد.
اخیرا یک گروه بین المللی از دانشمندان برای حل این اختلافات، به مکزیک سفر کردند و به حفاری و استخراج نمونه ای از صخره های سطوح زیرین گودال یوکاتان پرداختند.
نخستین آزمایش ها به روی این نمونه توسط گروهی به سرپرستی دانشمندان آمریکایی، نشان داد که سیارکی که این فرورفتگی را ایجاد کرده است، 300 هزار سال پیش از انقراض دایناسورها به زمین اصابت کرده است.
آنها بر این نظرند که برخورد این سیارک، نه یگانه عامل انقراض دایناسورها، بلکه آخرین حلقه از زنجیره ای از حوادث بود که باعث افزایش شدید درجه حرارت زمین و مرگ بسیاری از گونه های گیاهی و حیوانی شد.
اما حتی این نظریه نیز مخالفانی دارد. گروه دیگری از پژوهشگران می گویند به زودی نتایج تحقیقات خود به روی همین نمونه از صخره های گودال یوکاتان را که با نتیجه گیری اخیر در تضاد است منتشر خواهند کرد.
این پرسش که چه عاملی باعث نابودی دایناسورها شد، طی ده سال گذشته همواره موضوع مجادلات داغ علمی بوده است، جدالی که بعید است به زودی پایان یابد.